بیست و هفتم خردادماه تلویزیون دولتی عربستان سعودی، اعلام كرد شاهزاده 'نایف بن عبدالعزیز' ولیعهد عربستان، در ژنو سوییس درگذشت.

به گزارش همین روز خبرگزاری فرانسه، قرار است جنازه نایف روز یكشنبه از سوییس به عربستان منتقل و در مكه تشییع شود.

دربار عربستان با صدور بیانیه ای ضمن تایید این خبر اعلام كرد 'یكشنبه پس از نماز مغرب برای نایف بن عبدالعزیز در مسجدالحرام در مكه مكرمه نماز خوانده می شود.'

وی كه بیش از 36 سال وزیر كشور آل سعود بود، در اكتبر 2011 میلادی (ششم آبان ماه 1390 خورشیدی) پس از مرگ برادر 86 ساله خود 'سلطان' ولیعهد پیشین عربستان، در یكی از بیمارستان های نیویورك، به عنوان ولیعهد جدید تعیین شد.

خبرگزاری رسمی سعودی حدود سه هفته پیش خبر داده بود ولیعهد 79 ساله سعودی برای انجام آزمایش های پزشكی عربستان را ترك كرده است.

سفرهای درمانی نایف به كشورهای مختلف بویژه آمریكا چندان بی سابقه نبود و طی ماه های اخیر بارها تكرار شد.

نایف نوزدهم اسفندماه سال گذشته به آمریكا رفت و تلویزیون عربستان، دلیل این امر را 'معاینات پزشكی' اعلام كرد.

پیش از این اخباری درباره ابتلای ولیعهد عربستان به سكته مغزی، سكته قلبی و همچنین سرطان خون منتشر شده بود.

وی سفر خود به آمریكا را در فروردین ماه نیز تكرار كرد و پس از یك هفته دوباره به كشور خود بازگشت.

اوایل اردیبهشت ماه نیز اخباری درباره سفر او به اسپانیا برای ادامه و تكمیل درمان ها منتشر شد.با این حال، ششم خردادماه آخرین دور سفرهای درمانی شاهزاده سعودی به ژنو صورت گرفت تا اینكه سه هفته بعد، خبر درگذشت او توسط رسانه های این كشور تایید شد.

البته پیش از سفر نایف به ژنو، برخی منابع خبری عرب به نقل از فردی به نام 'مجتهد' كه چندی است در فضای سایبری از طریق سایت 'توییتر' اخباری را از پشت پرده خاندان سعود برملا می كند، از این سفر طی روزهای آتی خبر داده بودند.

مجتهد در صفحه توییتر خود نوشته بود: منابع وابسته به دفتر نایف عبدالعزیز اعلام كرده اند وی ظرف روزهای آینده عازم ژنو خواهد شد تا به درمان كمر درد و مفصل های خود بپردازد.

وی افزوده بود: سفر به ژنو در جدول برنامه های نایف نبوده و وی سعی داشته است از سفر پرهیز كند. وی دو ماه قبل از یك سفر درمانی بازگشت اما درد وی به حدی شدت یافته كه مجبور است به سفر درمانی برود.

مجتهد پیش بینی كرده بود 'به احتمال زیاد نایف مجبور است مدت زمان زیادی را صرف معالجات خود كند؛ خواه نیاز به جراحی داشته باشد یا برنامه ای بدون جراحی داشته باشد'.

همچنین به گفته او، به سبب سفر نایف به ژنو 'ملك عبدالله' پادشاه عربستان، سفر خود به مغرب را به بعد از ماه رمضان موكول كرده است زیرا نایف مدت زیادی در خارج كشور خواهد بود.

دلیل احتمالی تصمیم ملك عبدالله این بوده است كه ولیعهد در غیاب پادشاه وظیفه سرپرستی امور رژیم سعودی را برعهده دارد.

به نوشته مجتهد، ملك عبدالله و نایف به سلامت خود بهای زیادی می دهند اما در عین حال هر دو درباره بی توجهی به خواسته های مردمی و برخورد با این خواسته ها متفق القول هستند.

** شورای بیعت؛ آماده برای انتخابی دوباره

---------------------------------------------------

سركوب خشونت آمیز اعتراض های مردمی در منطقه شیعه نشین 'قطیف'، اعزام نیرو به بحرین برای سركوب قیام مردم این كشور، حمله به یك واحد دانشگاهی دخترانه و كشته شدن یك دانشجو كه روزها منجر به ناآرامی در شهرهای مختلف از جمله 'ابها' شد، از اتفاق های ماه های اخیر در دوران حضور نایف در وزارت كشور و همچنین سمت ولیعهدی است.

بیست و پنجم خردادماه یعنی دو روز پیش از مرگ نایف، مردم ناراضی در برخی شهرهای عربستان بویژه قطیف، عكس های ولیعهد را زیر پا گذاشته و به آتش كشیده بودند.

به هر حال، شورای بیعت كه پیش از این در ششم آبان ماه 1390 یعنی حدود هشت ماه پیش با نایف بن عبدالعزیز به عنوان ولیعهد جدید عربستان سعودی بیعت كرده بود، بار دیگر باید به دلیل درگذشت ولیعهد و برای انتخاب جانشین به بارگاه پادشاه سعودی برود.

شورای بیعت متشكل از 35 شاهزاده است كه در سال 1385 به دستور پادشاه عربستان تشكیل شد.

بر اساس بند (ب) ماده 5 قانون پادشاهی عربستان سعودی، حكومت و پادشاهی صرفا از آن فرزندان و نوادگان 'ملك عبد العزیز' پایه‌گذار عربستان سعودی است.

عبدالعزیز بن سعود مقرر كرده بود در صورت زنده بودن پسر‌هایش هیچكدام از نوه‌هایش نمی‌توانند به حكومت برسند.

با این حال، در سال تشكیل شورای بیعت در سال 1385 راهكاری بود كه ملك عبدالله برای مشاركت دادن فرزندان و نوادگان ملك عبدالعزیز اندیشیده بود.

براساس ماده 7 بند (الف) شورای بیعت پس از به دست گرفتن قدرت و پس از رایزنی و مشورت با اعضا، یك تا سه نفر از افرادی را كه برای احراز پست ولیعهدی مناسب به نظر می‌رسند، معرفی می‌كند تا یك نفر از آنان به عنوان ولیعهد انتخاب شود.

در صورت نرسیدن به توافق بر سر گزینه‌های ارایه شده، شورای بیعت اقدام به رای گیری می‌كند و كسی كه در این میان بالا‌ترین آرا را به دست آورد، ولیعهد می‌شود.

'علی ابوالخیر' كارشناس سیاسی مصری، پنج آبان ماه 1390 درباره این هیات به شبكه تلویزیونی العالم گفت: هیات بیعت به دلیل تنش های موجود در خاندان حاكم عربستان و كهنسال بودن شاه و ولیعهد و نامزدهای این دو پست تاسیس شد.

وی افزود: این هیات از گروهی از امیرانی كه فرزندان عبدالعزیز هستند، تشكیل شده است و هیچ كس از موسسات دینی یا مردمی به آن راه ندارد. آنان به تنهایی تشكیل جلسه می دهند و می گویند شاه فلانی است و این یعنی دور زدن خواست مردم.

** آینده سیاسی عربستان به كدام سو می رود؟

---------------------------------------------------

به گزارش بیستم اسفندماه 1390 تارنمای شبكه تلویزیونی العالم، 'فواد ابراهیم' مخالف سیاسی عربستانی، به دنبال دور نخست سفرهای درمانی نایف به آمریكا هشدار داده بود: این سفر ناگهانی، نشان دهنده این است كه وی از نظر سلامت در وضع بسیار وخیمی به سر می برد؛ این مساله بر وضع رژیم سعودی تاثیرگذار است و كشور را دچار تحولات اساسی می كند.

وی گفته بود: درصورتی كه شاهزاده نایف قادر به ایفای نقش سیاسی خود نباشد، همان طور كه شاهزاده سلطان به مدت دو سال به علت ناتوانی در اداره امور كشور از صحنه سیاسی دور شد، كشور در عرصه سیاسی با تحولاتی عمده روبرو می‌شود

به هر حال، ششمین پادشاه عربستان با داشتن 89 سال سن، طی 9 ماه اخیر دو ولیعهد و برادر خود را از دست داده و برای دومین بار در طول تاریخ و آن هم در دوران پادشاهی او، ولیعهد پیش از پادشاه در گذشته است.

وی اینك بار دیگر با انبوهی از شاهزاده های سعودی مواجه است كه هر كدام می كوشند دیگری را برای تصدی این پست كنار بزند.

این تمایل در شاهزاده های نسل دوم سعودی بیش از دیگران دیده می شود چرا كه آنان، با توجه به سن بالای این گروه و درگیری اكثر آنان با بیماری های صعب العلاج، خود را برای رسیدن به منصب پادشاهی در آینده ای نه چندان دور مناسب تر می بینند.

از نگاه آنان، پادشاه هفت سال گذشته عربستان با توجه به مشكلات جسمی متعددی كه دارد، دیر یا زود باید جای خود را به ملك دیگری دهد و نتیجه ولیعهدی یكی دیگر از شاهزاده های مسن سعودی، مواجه كردن خاندان سعود با احتمال مرگ یكی دیگر از اعضای خود و ادامه بحران در راس قدرت خواهد بود.

پادشاهی در بزرگ ترین كشور تولیدكننده نفت جهان، امری نیست كه به همین راحتی بتوان از آن چشم پوشید.

درگیری ها میان شاهزادگان سعودی در زمان درگذشت سلطان نیز روی داد. در آن زمان، 'طلال بن عبدالعزیز' كه از نایف بزرگ تر بود، با اعتراض به انتخاب برادر كوچكتر به ولیعهدی، به حالت قهر شورای بیعت را ترك كرد و استعفای خود را تحویل داد.

اینك نیز زمزمه ها حكایت از احتمال انتخاب 'سلمان بن عبدالعزیز' وزیر دفاع و امیر ریاض، دارد كه بیست و پنجمین پسر عبدالعزیز است.

بنابراین می توان انتظار داشت این امر با اعتراض طلال كه از سلمان نیز بزرگ تر است، مواجه شود.

بجز رقابت میان برادران عبدالعزیز، فرزندان آنان نیز وزنه های قابل توجهی برای خود هستند.

در جنگ قدرت كنونی در خاندان سعود نباید از نقش 'بندر بن سلطان' پسر سلطان بن عبدالعزیز، غافل شد كه سال‌ها سفیر عربستان در آمریكا بود و پس از مرگ فهد و به قدرت رسیدن عبدالله، به ریاست شورای امنیت ملی عربستان رسید.

«متعب بن عبدالله» پسر ملك عبدالله و رییس گارد ملی عربستان، از چهره‌های مدعی به حساب می‌آید. «خالد بن سلطان»، «سعودالفیصل» و «محمد بن نایف» را نیز نمی توان از نظر دور داشت.

با این حال، روشن است در شرایطی كه عربستان طی ماه های اخیر كوشید با میانداری در قضیه یمن، آن را به نفع طیف طرفدار خود تغییر دهد و همچنین با اعزام نیروهای نظامی در قالب سپر دفاع جزیره، مانع پیروزی خیزش مردمی بحرین و سقوط آل خلیفه شود، مرگ دوباره ولیعهد مدتی این كشور را به امور داخلی خود مشغول خواهد كرد.

البته پیش از آن، قیام های مردمی بویژه در مناطق جنوبی شیعه نشین برای باز خواهی حقوق خود و همچنین گروه های مدنی سیاسی در شهرهای بزرگی مانند ریاض در اعتراض به فضای بسته سیاسی به دغدغه ای برای آل سعود تبدیل شده بود.

با این حال، به نظر می رسد تاثیر این امر (مرگ ولیعهد) خود را بیشتر در مورد وضع كنونی سوریه نشان دهد چرا كه عربستان به طور رسمی حمایت خود را از مخالفان دولت مركزی دمشق اعلام كرده و با اعزام نیروهای نظامی و اعطای كمك های مالی و تسلیحاتی، معارضان مسلح سوری را به ادامه مخالفت ها و همچنین اعمال تروریستی بیشتر تحریك می كرد.

باید دید آل سعود این بار چگونه از پس انتخاب جانشین برای پادشاه 89 ساله خود بر خواهد آمد و این انتخاب چه تاثیری بر آینده سیاسی این كشور در داخل و خارج خواهد گذاشت.

تحقیق**1961**1599